İltihabi bağırsak hastalıkları

Benzer mekanizmalara dayanan, nedeni halen tam olarak aydınlatılamamış bağışıklık, kalıtımsal, çevresel faktörlerin karmaşık ilişkisinin sorumlu tutulduğu Crohn Hastalığı,ülseratif kolit ve indetermine koliti içeren bir grup hastalıktır.Her iki hastalıkta en sık başlama yaşı 15-25 arası iken, ileri yaş grubunda 55-65 yaş arasında da gözlemlenebilir.Ülseratif kolit kalın barsakların iç yüzeyini döşeyen zarın iltihaplanması ile karekterize olan bir hastalıktır.Öncelikli şikayet kanlı, mukuslu ishaldir. Makattaki iltihabi reaksiyon nedeni ile  dışkı miktarı  az miktardadır, sürekli tuvalete gitme isteği olabilir.

Kalın barsakların tamamında hastalık varsa ateş, kilo kaybı ve genellikle karın alt kısımlarında olan ağrı, ishale eşlik edebilir. 
Bazen yaşlı kişilerde kabızlıkta olabilir.Ülseratif kolit hastalığı bulaşıcı değildir.Yani kişiden kişiye direkt ya da kullanılan eşyalar ile bulaş söz konusu değildir. Çocuğa direkt geçiş söz konusu değildir ancak anne ya da babası sağlıklı olan çocuklara göre ülseratif koliti olan ebeveyni olan çocuklarda iltihabi barsak hastalığı gelişme riski daha fazladır. Kalın barsaklarda hastalığın  tutulum yerine göre distal, sol, ekstansif  ve  pankolit olarak adlandırılır. Hastaların hemen hemen hepsinde de rektum denilen kalın barsakların anüse en yakın olan bölümünde iltihaplanma vardır. Hastalığın yerleşim yerinin yanında  hastalık şiddetine göre de sınıflandırma yapılabilir. Hafif- orta ve şiddetli aktivite gösteren hastalık. Hastalık müzmin bir hastalıktır.Alevlenmeler ve klinik olarak yatışmalarla seyreder.Ağrı kesici ilaçlar, aspirin, bazı antibiyotikler, doğum kontrol hapları hastalığın alevlenmesine neden olabilir bu nedenle bu ilaçların mutlak suretle doktor kontrolünde verilmesi gerekmektedir.Hastadan alınan bilgiler, dışkı tahlili, endoskopik muayene denilen rektoskopi ya da sol kolonoskopi veya tam kolonoskopi, endoskopik  muayene esnasında alınan biyopsilerin patolojik değerlendirilmesi ile konulur.Baryumlu filmler, ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi de gerekli görülürse yaptırılabilir.
Ülseratif kolit kalın barsakların hastalığı olmasına rağmen vücuttaki diğer  organlarla ilgili de değişik bulgular verebilir. 
Bunların bir kısmı hastalığın alevlenmesi ile ilişkilidir ve hastalık yatışınca geriler (örneğin;mafsallarda şişlik, kızarıklık ile seyreden iltihabi tablo, ağızda aftlar gibi). Bir kısmı ise hastalık aktivitesi ile ilişkili değildir, hastalık başlamadan yıllar önce başlayabilir veya hastalık ortadan kalktıktan sonra da ilerlemeye devam eder (primer sklerozan kolanjit gibi).

Ülseratif kolit  ile kalın barsak kanseri arasında ilişki

Ekstensif ülseratif koliti olan kişilerde kalın barsak kanseri gelişme riski normal insanlara göre belirgin artmıştır.
Kanser gelişme riski hastalığın başlangıcından  itibaren ilk 8-10 yıl sonrasında artmaya başlar.
Erken yaşta hastalığı başlamış olanlarda ileri yaşlarda hastalıklı geçirilen süre uzun olacağı için kanser gelişme riski fazladır.
Hastalığın kalın barsakların ne kadarını etkilediği kanser gelişimi açısından önemlidir.
Ekstensif ya da pankoliti olan hastalarda, distal ya da sol tip ülseratif koliti olan hastalara göre artmış kanser riski söz konusudur.

Kalın barsak kanserinden korunmak için ne yapılmalı

Uzun süreli hastalığı olan vakalara düzenli aralıklarla kolonoskopi yapılarak çok sayıda biyopsi alınması önerilmektedir. 
Kalın barsak kanseri uzun yıllar alevlenmenin olmadığı klinik olarak stabil seyreden hastalarda da görülebilir.        
Pankolitli olgularda hastalığın başlangıcından itibaren 7-10 yıl geçmiş olan vakalarda, sol taraf tutulumu olanlarda bundan daha geç zamanda başlangıçta her 3 yılda bir ilerleyen dönemlerde ise yılda bir kolonoskopi yapılarak biyopsi alınması önerilmektedir.

Crohn hastalığı

Sindirim sisteminin herhangi bir yerini tutabilen (kalın barsaklar-ince barsaklar-oniki parmak barsağı-mide-yemek borusu-dil-ağız gibi) nedeni tam olarak bilinmeyen bir hastalıktır. Temel olarak ishal, karın ağrısı, kilo kaybı.Ancak kesin teşhis konulmadan önce hastalar aylar yıllarca devam edebilen belli belirsiz karın ağrısı ve aralıklı ishalden şikayetçi olabilir. Hastalık klinik olarak şiddetlenmeler ve yatışmalarla seyreder. Ülseratif kolitin tersine Crohn hastalarında mümkün olduğunca ameliyattan kaçınılır, zorunlu kalınmadıkça hastalara ameliyat önerilmez.Mutlak zorunlu olunmadıkça ameliyat yaptırılmamalıdır. Genel olarak özel bir diyet yapılması önerilmez, hastalar ne dokunuyorsa o gıdayı yememelidirler.Katı diyet yapılması ağızdan alımı azaltarak düşkünlüğe ve genel durum bozukluğuna neden olabilir.

Crohn hastalığında kanser gelişme riski

Kalın barsak tutulumu olan hastalarda kanser gelişme şansı normal insanlardan daha yüksek ancak ülseratif koliti olan insanlardan daha düşüktür.Ancak kanser riski düşük olduğu için sadece bu amaçla  hastaların kanser gelişimi açısından düzenli takip edilmesi önerilmez. İnce barsakta hastalığı olan kişilerde iltihabi olayın aktif olarak devam ettiği bölgede  kanser geşilme riski vardır.

TEDAVİ

Klasik tıbbi tedavide her iki hastalıktada hastalığın etkilediği bölgeye bağlı olarak ağızdan ilaç verilerek ya da makattan lavman ya da fitil verilerek tedavi edilebilir.Hastalık alevlenme ve yatışmalarla seyrettiğinden alevlenme döneminde farklı ilaçlar kullanmak gerekir. Hastalık müzmin bir hastalık olduğu için klasik tıp bilgisine göre hastanın mutlak suretle ilacını hayat boyu kullanması gerekmektedir. Ülseratif kolitte hasta barsak ameliyat ile çıkarılacak olursa hastalık ortadan kalkabilir.Crohn hastalığında ameliyattan kaçınılmalıdır. Hastalığın tedavisinde diyetin yeri yoktur. Hastalar kendilerine dokunmayan, istedikleri gıdaları tüketmekte serbesttirler. Ancak hastalığın çok aktif olduğu dönemde geçici olarak normal zamanda ishal yaptığı bilinen gıdalardan kaçınılması önerilmektedir. Hastalığa yakalanmadan önce süt ve süt ürünleri dokunmuyorsa teşhis konulduktan sonra bu tarz gıdaları tüketmelerinde hiçbir sakınca yoktur. 
Crohn hastalığının tedavisinde kullanılan sulfasalazinin yan etkisi 
En sık gözlemlenen yan etkiler  bulantı, kusma, iştahsızlık, başağrısı, cilt döküntüleri, ateş ve abdominal rahatsızlık hissidir. 
Sulfasalazin; sperm yapısını değiştirerek, sperm sayısını azaltır ve kısırlığa neden olur. Spermler üzerine olan etki geri dönüşümlüdür ve ilacın kesilmesinden sonra ki 3 ay içerisinde düzelir. Gebe ve emziren kadınlarda sulfasalazinin güvenli olarak kullanılabilir, tedaviye folat eklenmesi gerekir.

AKUPUNKTUR İLE TEDAVİ

Yukarıda bahsi geçen iki hastalıkta, akupunktur ile tedavi edilebilmektedir. Hastalıkta var olan periyotların sıklığına va şiddetine göre tedavi planlaması yapılmaktadır. Hastalığın oluşturduğu genel duygu durum değişiklikleri de yine akupunktur ile başarı ile tedavi edilebilmekte ortaya çıkan olumsuzluklar giderilebilmektedir. Akupunktur tedavisinin başarı oranı %70-75 civarındadır.